مقایسه عملکرد ژنوتیپ کلنی های زنبورعسل

مقایسه عملکرد ژنوتیپ کلنی های زنبورعسل اناتولی، قفقازی، کارنیولان در شرایط آب و هوایی معتدل
این مقاله در Italian Journal of Animal Science  در سال  2014 به چاپ رسیده ، هدف از این تحقیق مشخص کردن بهترین ژنوتیپ و تعیین عملکرد اکوتیپ های اناتولی Mugla ecotype وNigde  اکوتیپ موغله و نیغده ، زنبوران عسل قفقازی و کارنیولان برای استان نیغده و همچنین پیشنهاد برای افزایش تولید عسل و درامد زنبورداران در منطقه مرکزی اناتولی بوده است.
ترکیه یک استخر ژنی برای بسیاری از حشرات و گونه های گیاهی با توپوگرافی و آب و هوای متنوع می باشد علاوه بر این دارای پتانسیل زنبورداری خوبی می باشد، اما میانگن تولید عسل به ازای هرکلنی در ترکیه نسبت به میانگین جهانی پایین می باشد. صنعت زنبورداری دارای مشکلات فراوانی می باشد که از ان جمله میتوان به وجود بیماری های زنبورعسل و پارازیت هایی از قبیل واروای ویرانگر، لوک های اروپایی و امریکایی ، نوزاد گچی، نوزما  ، تولید ملکه های با کیفیت ، عدم تحقیق و سطح تحصیلات زنبوردارن اشاره کرد.
ترکیه دارای چندین ناحیه اب و هوایی و توپوگرافی می باشد درنتیجه دارای نژادها و اکوتیپ های زنبورعسل متفاوت و سازگار شده با اب و هوای مناطق مختلف می باشد.

شایع ترین نژادهای زنبور عسل ان عبارتند از :
اناتولی  A. m. anatoliaca در مرکز وغرب اناتولی ، قفقازی  A.m caucasian  در شمال شرقی اناتولی ، زنبورهای ایرانی A. m. meda در شرق و زنبور عسل سوریه ای  A. m. syriaca  در جنوب شرقی اناتولی

اپیس ملیفرا اناتولیکا دارای چندین اکوتیپ می باشد که از نظر مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی و رفتاری  بسیار متفاوت از یکدیگر هستند. مشهور ترین اکوتیپ ان موغله Mugla ecotype است که توزیع و گسترش ان از نژاد اناتولی می باشد. عملکرد زنبورهای موغله به طور گسترده  در مناطق مختلف بخصوص در منطقه مدیترانه مورد مطالعه قرار گرفته است . اکوتیپ های مربوط به مناطق مرکزی اناتولی جزء رایج ترین اکوتیپ ها می باشد که در برنامه پرورشی بوکفست توسط برادر ادام درسال ۱۹۸۳ نیز مورد استفاده قرار گرفته است. زنبوران محلی استان نیغده، کوچک ، زرد رنگ و نسبت به زنبوران اناتولی مرکزی و اکوتیپ موغله تهاجمی تر هستند و اغلب به طور معمول مورد استفاده زنبورداران قرار نمیگیرد و فقط توسط برخی از زنبورداران مهاجر به صورت سنتی پرورش داده میشود و هنوز هیچ تحقیقی راجب این زنبور محلی انجام نگرفته است.

در طول سال به لحاظ اقتصادی ویژگی های مهمی مانند رشد و بازدهی میزان عسل اوری بررسی و ثبت گردید، با توجه به مشاهدات اولیه و ارزیابی انجام شده بهترین کلنی ها از هر ژنوتیپ به عنوان کلنی اصلاح گر انتخاب شده و ملکه های خواهری ازانها تکثیر شده و یک روز قبل از خروج از سلول ها ملکه های تکثیری به کندوچه ها ( به صورت شاخون )  تحویل داده شدند و زمانی که ملکه ها 8 روزه بودن انها را از کندوچه ها برداشته و در ازمایشگاه با 10 میکرولیتر اسپرم (8-15نر) از نرهای ژنوتیپ مشابه به دست اورده شده در کلنی های متفاوت، با استفاده از دستگاه تلقیح مصنوعی Schley  بصورت  یکسان تلقیح مصنوعی شدند . و دوباره در کندوچه ها برای تخم ریزی قرار داده شدن و سپس در کندوهای لانگستروت از لحاظ تغذیه ، میزان نوازد، و زنبوران بالغ یکسانی صورت گرفت .
هر گروه شامل ۱۰ کلنی و در مجموع ۴۰ کلنی زنبور عسل برای تست عملکرد مورد ارزیابی قرار گرفتن که شامل قفقازی ،کارنیولان و اکوتیپ های محلی نیغده و موغله. میزان زنبوران بالغ را از طریق تعداد شان با زنبور و محاسبه مساحت  نوزادان ( تخم . لارو . شفیره ) از ۲۰ آوریل تا ۵  اکتبر در فواصل 21 روزه رکوردگیری و ثبت شدن و تولید عسل از هر کلنی در پایان فصل برداشت تعیین شد. و همچنین برای هرکدام از کلنی ها 10 کیلوگرم عسل برای زمستان گذرانی باقی  گذاشته شد. انالیز اماری و مشخصات کلنی به  لحاظ ( تعداد شان پوشیده با زنبوران بالغ ، اندازه مساحت نوزاد  از طریق تکرار اندازگیری و از روش اماری ANOVA تجزیه و تحلیل واریانس ، برای میزان بازده عسل استفاده شد. و همچنین از ازمون دامنه چندگانه دانکن برای مقایسه مابین ژنوتیپ ها استفاده گردید.
میزان میانگین مساحت نوزادان، تعداد شانهای پوشیده با زنبور و بازدهی عسل به ترتیب در شکل های ۱،۲،۳ نشان داده شده است. سطح پرورش نوزاد یکی از مهمترین پارامترهای تعیین کننده رشد و توسعه کلنی می باشد.

میانگین مساحت  نوزاد اکوتیپ های موغله، نیغده و ژنوتیپهای قفقازی و کارنیولان،به ترتییب شامل:
۲۸۲۵.۰± ۲۴۰.۳،، ۲۱۶۰.۶± ۱۷۶.۸ ،۱۷۰۱.±۱۲۹.۷،، ۲۸۸۳.۰±۱۰۴.۴

* این نمودار تفاوت معنی داری به لحاظ اماری در میزان سطح نوزادان را نشان میدهد.

 میانگین مساحت نوزادان در ژنوتیپ های مختلف(cm2/colony)

مساحت  نوزادان در  ژنوتیپ های موغله و کارنیولان تقریبا  ۴۵ درصد بیشتر از ژنوتیپ قفقازی و ۳۰ درصد بیشتر از اکوتیپ نیغده بود.
میانگین تعداد  شانهای پوشیده با زنبور در اکوتیپ های محلی  موغله و نیغده و ژنوتیپ های قفقازی و کارنیولان به ترتیب شامل :
 ۱۱.۲۴± ۰.۵۹ ،، ۹.۵۱±۰.۴۲ ،، ۸.۱۱± ۰.۳۱ ،، ۱۲.۳۸±۰.۲۷
 

* این نمودار به لحاظ اماری تفاوت معنی داری بین گروها در تعداد شانهای پوشیده از زنبور را نشان میدهد .

میانگین تعداد قابهای پوشیده با زنبور در ژنوتیپ های مختلف

میزان رشد کارنیولان و ژنوتیپ موغله بهتر از اکوتیپ محلی نیغده و ژنوتیپ قفقازی می باشد.
میانگین بازدهی عسل به دست اماده به ترتیب در اکوتیپ های موغله، نیغده، و ژنوتیپ های قفقازی وکارنیولان  شامل
۲۸.۶۰±۰.۸۸ ،، ۱۵.۴۰±۰.۶۹ ،، ۲۳.۴۰±۰.۵۴ ،، ۳۱.۶۰± ۱.۱۲
که از نظر اماری در تولید عسل هم با هم متفاوت بودن P<0.01

* میانگین تولید عسل در ژنوتیپ کارنیولان و موغله  35 درصد بیشتر از قفقازی و 105 درصد بیشتر از اکوتیپ نیغده بود.

میانگین بازدهی عسل در ژنوتیپ های مختلف(kg/colony)

ژنوتیپ ، شرایط محیطی و مدیریت عوامل بسیار مهمی برای رشد و توسعه و همچنین تولید عسل در کلنی های زنبور عسل می باشد . ژنوتیپی ممکن است در یک محیط عملکرد بهتری داشته باشد ولی در مکان دیگری عملکرد خوبی نداشته باشد بنابر این لازم است برای تعیین عملکرد ژنوتیپ های زنبور عسل در شرایط اب و هوای و همچنین مناطق مختلف  مورد ارزیایی قرار گیرند . کارنیولان واکوتیپ موغله عملکرد خوبی را از لحاظ  تولید بالای نوزاد ، جمعیت بالغ  و تولید عسل  در منطقه اناتولی مرکزی از خود نشان دادن . و  تقریبا ۱۰۰ درصد عسل بیشتری از اکوتیپ محلی نیغده در شرایط محیطی و مدیریتی یکسان تولید کردن و از انجایی که زنبورعسل کارنیولان از تولید کننده اروپایی تهیه شده بود احتمالا در گذشته برای تولید عسل و رشد جمعیت گزینش شده بودن. ولی در مورد سایر ژنوتیپ های مورد استفاده شده در این مطالعه هیچ برنامه انتخابی انجام نگرفته بود و عملکرد انها میتواند با برنامه اصلاح نژادی مناسب افزایش پیدا کند . زنبورعسل قفقازی بسیار ملایم و تولید عسل بالای دارد با این حال انها مناسب  برای مدیترانه و مناطق اژه ای بخصوص در مناطق پاینتر نیستند. همه این تحقیقات نتایج منسجمی را نشان میده  که زنبوران عسل قفقازی برای اب و هوای گرم مناسب نیستند. با این حال تلاقی انها با موغله نشان گر توان هیبرید گیری بوده  که میتواند در مناطق مختلف مورد استفاده قرار گیرد .Akyol and Kaftanoğlu, 2001
 برای بهبود کیفیت ژنوتیپ های سایر زنبوران عسل باید یک برنامه اصلاح نژادی را پیش رو داشت، نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که  اکوتیپ های  محلی نیغده، زنبوران پر تولیدی مانند کارنیولان و موغله یا ژنوتیپ قفقازی در استان نیغده  نیستند ولی هنوز هم بازدهی زنبوران محلی نیغده میتواند با برنامه اصلاح نژادی مشخص و همچنین با تلاقی گری crossbreeding  با ژنوتیپ های کارنیولان و موغله افزایش یابد.